مردم به مداحی و مرثیه خوانی بیشتر از سخنرانی علاقه دارند، مخصوصاً جوان تر ها به سینه زنی بیش از مرثیه و روضه خوانی و به دو دمه بیش از واحد و به شور بیش از آن ها ارتباط برقرار می کنند. مهم ترین سرش به نظر می رسد افزایش مشارکت در این گونه های خاص عزاداری و تبدیل مخاطب از مخاطب منفعل به مخاطب فعال است که اساسپ یش رفتن کار به نوعی با نقش آفرینی او تکمیل می شود. اهمیت عنصری مثل دسته ی عزارداری همین جا فهم می شود. در این سال ها امتحان های خوبی هم در این موارد ناظر به فضای انقلابی داشته ایم.
بسم الله الرحمن الرحیم
اشاره: این متن حاصل پاسخ به یکی از دوستان در مورد شکل گیری گروه سرود انقلابی بود.
- یکی از نیازهای مهم انقلاب هم در حوزه ی هنر و فرهنگ عمومی تأثیرگذاری بر مخاطبان در جهت انگیز برای کنش انقلابی است. این کار می تواند با ابزارهای و مختلف و از جمله – با توجه به شفاهی بودن فرهنگ مردم ایران و نقش کانونی رسانه ی منبر – از طریق سرود انجام بگیرد. تاریخ انقلاب هم نشان گر این مورد است، خیل کثیر سرودهای انقلابی حرفه ای و بیشتر از آن آماتور که اکثراً به صورت خودجوش تهیه شده است برای پاسخ به همین نیاز بود.
- در سال های گذشته با محوریت یافتن ادبیات غنایی در کشور بعد از پایانده سال دفاع مقدس، و رویکرد نوستالوژیک پیدا کردن ادبیات حماسی و انقلابی، جایگزینی ادبیات خنثای مذهبی به ویژه با محوریت یافتن ابتهال و تواشیح به زبان عربی بدون درک مخاطب فارسی فرصت عظیمی از دست رفته است.(البته این موارد به جای خودش در صورت فراهم اوردن زمینه ی فهم آن از جانب مردم لازم است اما نباید موجب بی توجهی به عنصر لازم ایجاد روح مقاومت و حماسی در مردم ضمن دعوت به اصول اخلاقی و معنوی شود.) اساساً تولید کار آیینی کردن دراین حوزه کار خوبی است و افراد زیادی نیز الآن یا انگیزه مند برای انجام آن هستند یا به صورت مستقیم درگیر در ان می باشند، اما یکی از مهم ترین نیازهای بر زمین مانده ی ما این است که سرود انقلابی مطابق نیازهای روز انقلاب موجود نیست. دوره ی فتنه ۸۸ کارهای خوبی در این زمینه تولید شد که اکثراً کاملاً خودجوش و غیر حرفه ای بود.
- در مورد سرود توجه به نکته ی مهمی که چهار گروه سرود حزب الله لبنان یعنی فرقه الفجر و فرقه الولایه و فرقه الاسراء و فرقه النور فهمیده اند بسیار مهم است، و آن هم مشارکت دادن مخاطبین است. این سرودهای مشارکتی که اکثراً به گونه ای است که مخاطب بخشی از متن را تکرار می کند، بسیار مؤثرتر از کارهای حرفه ای با بهترین صدا و آهنگ است که صرفاً با تک خوانی یا حداکثر یک گروه کر عادی انجام می شود. ( مثل سرود صوت واحد عم بینادی که مردم تکرار می کنند حزب الله حزب الله، وحدک انت شمس بلادی که با تکرار نصرالله نصرالله از جانب مخاطب به کارگرفته می شود. یا سرود الموت الموت الموت لامریکا)به کشور خودمان هم که رجوع کنیم در می یابیم، مردم به مداحی و مرثیه خوانی بیشتر از سخنرانی علاقه دارند، مخصوصاً جوان تر ها به سینه زنی بیش از مرثیه و روضه خوانی و به دو دمه بیش از واحد و به شور بیش از آن ها ارتباط برقرار می کنند. مهم ترین سرش به نظر می رسد افزایش مشارکت در این گونه های خاص عزاداری و تبدیل مخاطب از مخاطب منفعل به مخاطب فعال است که اساسپ یش رفتن کار به نوعی با نقش آفرینی او تکمیل می شود. اهمیت عنصری مثل دسته ی عزارداری همین جا فهم می شود. در این سال ها امتحان های خوبی هم در این موارد ناظر به فضای انقلابی داشته ایم. مثل ابتکار بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف در راه اندازی دسته ی عزاداری با مضامین انقلابی که دو دمه هایی مناسبتی با محوریت استکبارستیزی، عدالت خواهی، ولایت مداری و…. برای آن ساخته شد. یا شعرمعروف شهید رجب بیگی که با تکرار بندهایی از آن تا چند سال به عنوان سرود محوری جنبش عدالتخواه دانشجویی، به کار گرفته شد. سرود انتخاباتی سال ۸۴ محمود احمدی نژاد، یا مجموعه کارهای دوره ی فتنه در قالب دو دمه ها و شعرهای دسته جمعی که بخشی از آن ها همان زمان در وبلاگ جنبش ضد اشرافیت قرار می گرفت. قابلیت فراگیر سازی چنین کارهایی نیز به تجربه نشان داده شده است که خیلی بالاست.
- طبیعی است در این حوزه بازخوانی کارهای قدیمی (که به جای خودش کار مفید و حتی در بسیاری موارد با از دست رفتن نسخه های اصلی یا کیفیت پایین آن ها کار لازمی است)، اما در اولویت یک مجموعه ی خودجوش و مردمی نیست، و کار مؤسّسات مربوطه است و نهایتاً در بسیاری موارد چیزی را به نیازهای لحظه ای و روز انقلاب اضافه نمی کند. از همه چیز مهم تر در شرایط فعلی بازتولید روح شور و حماسه با توجه به شرایط روز انقلاب مثل مقاومت در برابر استکبار جهانی در مسائل ملی مثل هسته ای و تحریم و….، بیداری اسلامی و نسبت انقلاب اسلامی با آن، نقد نظام سلطه و استکبار و…. است که باید با کارهای حماسی و ضرباهنگ تند در حدّ همراه کننده بودن برای مخاطب عادّی جلو برود، ما حتی احتیاج به ورود به گونه هایی از این دست برای فضای عربی و لانگلیسی هستیم، که در مواجهه با کشورهای انقلابی منطقه ی خاورمیانه فقر آن به خوبی احساس می شود. طبیعی است کارهای فرمایشی و بی روح و بی توجه به این نیاز به این نیاز پاسخ نمی گویدو عدم استقبال از کارهایی مثل گروه سرود بسیج مستضعفین نیز بر اهمیت توجه به آن می افزاید. ( البته در شرایط فعلی عدم تولید کار ارزشی کارهایی از جنس آن غنیمت است).
- ما در این زمینه هم به کارهای حرفه ای یا نیمه حرفه ای و هم کارهای کثیر به ویژه دانش آموزی و مسجدی نیازمندیم. که هم مزرعه ی مونه و الگو ایجاد شود هم نتیجه به صورت عینی به مخاطب نشان داده شود. تجربه های مثبت واحد مشهد دفتر مطالعات جبهه ی فرهنگی انقلاب در حوزه ی مسجدی و دانش آموزی محل تأمّل است.
- بعضی از اصرارهایی هم که در مورد عدم استفاده از موسیقی در کارهای انقلابی و آیینی می شود، اکثراً بی جاست. در مورد موسیقی نگاه امام خمینی و امام خامنه ای مشخص است. امام خامنه ای اصل موسیقی را برای چنین کارهایی پذیرفته اند و حتی یک قدم جلوتر از موسیقی متعالی سخن گفته اند، البته آموزش عادی و فراگیر و عمومی موسیقی را هم که استفاده ی دو جانبه دارد نفی کرده اند. امام خمینی صریحا استفاده از سرودهای مهیج و مفید را به صدا و سیما تجویز نموده اند. (۵۹/۳/۲۵)امام خامنه ای نیز ضمن تاکید بر لزوم پخش موسیقی های عرفانی و معنوی (۶۹/۱۲/۱۴) از کشیدن موسیقی به جهت درست آن (۷۰/۱۲/۵)، به کار بردن موسیقی بیدار کننده و هوشیار کننده بودن موسیقی (۷۰/۱۲/۵)،وجود طیف وسیعی در موسیقی و حلال بودن یکی از آن و ضرورت مصرف قطعی آن (۷۰/۱۲/۵)، لزوم ارائه ی موسیقی شاد غیر مرقص (۷۰/۱۱/۱۵)، استفاده از موسیقی حلال دارای مضمون اسلامی، عرفانی و زندگی (۷۰/۱۲/۵)، و از همه مهم تر جنبه ی حماسی بیشتر داشتن سرودهای صدا و سیما (۶۳/۲/۱۲) تأکید کرده اند.
- در حال حاضر هم بسیاری گروه های تواشیح مثل لیله القدر یا گروه های سرود حزب الله لبنان بر اساس فتوای رهبر معظم انقلاب دارند به تولید کار می پردازند. احتیاط ها و نفی کلی موسیقی هم زاییده نگاه جریان سنتی در حوزه علمیه است و این احتیاط ها با نگاه حکومتی رهبران انقلاب نسبتی ندارد. الآن فرصتهای جدی برای آهنگ سازی و تنظیم در جبهه ی فرهنگی انقلاب هست، از افراد حرفه ای مثل راغب و نفر و شاهنگیان تا نیروهای جوانی که الان مشغولند.
- دفتر مطالعات جبهه ی فرهنگی انقلاب (راه) هم در کنار سایر مجموعه ها یک واحد موسیقی دارد که محس صفایی به دنبال پی گیری جدی ان است و کارهای خوبی مثل تحریم، آرمیتا، قلاده های طلا و…. را تولید کرده اند. جالب این بود که آقای صفایی معتقدند بعد از بررسی و برگزاری جشنواره و سفارش کارهای مختلف به این نتیجه رسیده اند که معضل ما در موسیقی انقلاب نه موسیقی دان است نه خواننده که شعر و محتوای قابل خواندن در سرود و ترانه و ….. است. این هم خیلی مهم است می شود برایش فکر های گسترده تری در بین شاعران جوان و غیر معروف کرد. نمونه ی کارهای موردی هم زیاد بوده است مثل همین شعر استاد علی محمد مودب در وبلاگ جنبش ضد اشرافیت یا سرودی که برای مدرسه ی روشنگر نمونه ی دولتی آماده شد.
بازتاب: از تهدیدهای سینمای ایران و مدیریت فرهنگی تا فرصت های جشنواره عمار | قیام لله
بازتاب: تریبون مستضعفین » از تهدیدهای سینمای ایران تا فرصت های جشنواره عمار