از منظری دیگر برگزاری چنین جلسه ای لوازمی دارد، که نقش آفرینی و ایجاد فضای همراه با تجاوب از سمت مخاطبین، پاسخ به نیازهای فوری و مهم نظام، داشتن سوال و بحث جدی قابل ارائه از جانب طلّاب ضرورت هایی است که برگزاری چنین جلسه ای منوط به آن است. و تا بسیاری زیرساخت ها در محیط طلبگی فراهم نشود، ضرورت و اولویت چنین جلسه ای احساس نمی شود. رهبری در محیط هایی وارد می شوند که سخن گفتن ایشان با بازتابی قابل توجّه مواجه شود و آن بازتاب نمود عینی بیابد. حتی در مورد دلیل عدم ورود به بعضی موارد یا پرونده های مروبط به مفاسد اقتصادی نیز، خود رهبر معظم انقلاب به ضرورت فضاسازی و ظرفیت سازی برای حضور رهبری در صحنه اشاره کرده اند.
بسم الله الرحمن الرحیم
اشاره: هر ساله و در جمع های مشترک دانشجویی و طلبگی یکی از مواردی که می شنیدیم گلایه ی طلاب از عدم برگزاری سالیانه و مرتب دیدار رهبری با طلاب بود. بعد از حضور جدی در محیط حوزوی این سوال به صورت مکرر شنیده شد و در نهایت امسال پی گیری و مراجعه ی جدی جمعی از طلاب برای همین مورد صورت گرفت. آن چه در پی می اید نتیجه ی مباحثه با جمعی از طلاب مدرسه ی معصومیه ی قم در همین مورد است. که برای شماره ی ۱۴۶ و پرونده ی ویژه ی افطاری های رهبر معظم انقلاب با دانشجویان شکل گرفته است.
ویژگی های ساختاری محیط دانشگاه
محیط دانشجویی بسته به نوع و زمان خاص زیست دانشجویان و جنبش دانشجویی به گونه ای است که دانشجویان در همین مدت کوتاه با داشته های نه چندان زیاد خویش به کنش اقدام می کنند و در این فضا هم رشد سریع می یابند هم به سرعت این گونه ی خاص از فعالیت را از دست می دهند، و طبیعتا فضای عمومی دانشجویان و جنبش دانشجویی در این دوره به سمت کارهای زودبازده تر هدایت می شود. این نوع فعالیت ها اکثراً به گونه ای است که ماهیت آن غیر نخبگانی تر و عمومی تر است و بسیاری از آن ها و فعالیّت در آن لزوماً نسبت مستقیمی با حوزه ی تخصصی افراد ندارد و شرکت در فعالیت ها نیاز به ممحّض شدن جدی در حوزه ی تخصصی و فعالیّت در عرصه های مختلف پیدا نمی کند. از سوی دیگر شرایط همسان تر در محیط دانشگاه نظیر دوره های سنی مشابهی که اکثریت دانشجویان به ویژه در شرایط کارشناسی تجربه می کنند و شباهت های حاصل از محیط خاص دانشگاه (با تمام درست و غلطش)، انتظار جامعه و افکار عمومی و رسانه ها و نخبگان و حتی افکار عمومی بین المللی از حرکت های دانشجویی در مجموع فضایی را فراهم می کند که فعالیت های دانشجویی بتواند (یا خود را ملزم کند که) نیازهای لحظه ای انقلاب و نظام را برآورده کند.
نقش آفرینی فعال دشمن در دانشگاه
فعال تر بودن و دیده شدن فعالیت دشمن برای ایجاد انحراف سیاسی و عقیدتی در دانشگاه و بحران سازی از این طریق که حتی به معضل امنیتی و حتی در مواردی امنیت ملی تبدیل شده است، نیز – درست یا غلط – این اهمیت را دو چندان کرده است.
سابقه ی تاریخی نقش آفرینی جنبش دانشجویی
از سویی به سابقه ی تاریخی فعالیت دانشجویان در محیط دانشگاه و نقش آفرینی های موثر سال های اخیر نیز که نگاهی بیندازیم، ظرفیت سازی این مجموعه به خوبی نمایان می شود و همه ی این موارد زمینه هایی ساخته است که چیزی از جنس دیدارهای سالیانه ی رهبری در ماه رمضان با دانشجویان و نخبگان علمی و سایر نقش آفرینان دانشگاه مثل اساتید و دیدارهای فصلی (حداقل دوبار در سفرهای استانی سالیانه) را بیش از پیش اهمیت داده است.
دیدار مداوم رهبری با طلاب؟!
سوال مهمی که بعضی از طلاب و فضای عمومی می پرسند این است که چرا چنین دیدارهایی برای طلاب برنامه ریزی نشده است؟
ساختار متفاوت محیط حوزه
در ابتدا باید به ویژگی ها و تفاوت های محیط طلبگی با دانشجویی توجه کرد. ماهیت دیر بازده تر تحصیل در محیط طلبگی و لوازم آن که موجب شده است طلبه بخش زیادی از عمر تحصیل خود را به آموزش بگذراند. حجم زیاد دروس حوزه که چند برابر حجم دروس دانشگاهی حتی در حوزه های مرتبط با دروس طلبگی است. ماهیت نخبگانی تر فعالیت طلبگی که با دو رکن تبلیغ و کار علمی گره خورده است، و لاجرم سطوح مختلف تاثیر گذاری آن با سطوح مختلف از تمحّض آمیخته است. دیده نشدن کارهای طلاب و حضور آن ها به صورت نخ تسبیح بسیاری حرکت ها، دوره های سنی متفاوت و الزامات خاصّ تحصیل طلبگی از لحاظ ساختاری نوع اثرگذاری طلبه را متفاوت کرده است.
تجربه ی تلخ فعالیت های طلبگی
از سوی دیگر عدم وجود هویت جدی جمعی طلّاب، عدم نفش آفرینی های مستقل و تبعی بودن کار طلاب، حساب نشده بودن کارها و عدم انجام کارهای سازگار با محیط طلبگی، وجود فضای سنتی منفی نسبت به طلاب فعال، الزامات بی جای بحث هایی مثل مروّت، عدم مشاهده ی جدی خروجی های تبلیغی و سیاسی و اجتماعی طلاب، کوه مطالبات و خواست های مسئولین نظام و مشخصاً مقام معظم رهبری که در حوزه بدون توجه رها شده است، در نهایت فضایی ساخته است تا نگاه یأس آلودی از جانب نظام و مردم و نخبگان و مسئولین نسبت به محیط طلّاب شکل بگیرد.
الزامات دیدار منظم
از منظری دیگر برگزاری چنین جلسه ای لوازمی دارد، که نقش آفرینی و ایجاد فضای همراه با تجاوب از سمت مخاطبین، پاسخ به نیازهای فوری و مهم نظام، داشتن سوال و بحث جدی قابل ارائه از جانب طلّاب ضرورت هایی است که برگزاری چنین جلسه ای منوط به آن است. و تا بسیاری زیرساخت ها در محیط طلبگی فراهم نشود، ضرورت و اولویت چنین جلسه ای احساس نمی شود. رهبری در محیط هایی وارد می شوند که سخن گفتن ایشان با بازتابی قابل توجّه مواجه شود و آن بازتاب نمود عینی بیابد. حتی در مورد دلیل عدم ورود به بعضی موارد یا پرونده های مروبط به مفاسد اقتصادی نیز، خود رهبر معظم انقلاب به ضرورت فضاسازی و ظرفیت سازی برای حضور رهبری در صحنه اشاره کرده اند.
زیرساخت های لازم
لذا با توجه به نکات مطرح شده به نظر می رسد لازم است، تا تغییرات جدی شکل بگیرد.
- نهضت حرکت جدی برای تحول حوزه و پی گیری مطالبات رهبری در حوزه های علمیه به وجود بیاید. و نخبگان حوزه به صورت جدی وارد عمل شده و لایه های عام تر و غیر کانونی تر حوزیان نیز در این جا وارد عمل شوند. گفتمان سازی سخنان امام و رهبری برای اصلاح حوزه و نسبت حوزه و نظام احتیاج به فضاسازی و تجربیات موفق دارد.
- موج پاسخ خواهی سوالات موجود در نظام از بخش های مختلف نظام حوزه ضرورت و اهمیت دارد.
- هویت های جمعی نخبگان سیاسی و فرهنگی و علمی در محیط حوزه شکل بگیرد. غیر از انجمن های تخصصی و دروس خارج با موضوعات مورد سوال نظام، احتیاج به محیط های عمومی تر طلاب جوان احساس می شود. این هویت های جمعی باید اثرگذاری عینی در محیط سیاسی و اجتماعی و فرهنگی کشور پیدا بکنند، منتها نحوه ی حضور و نقش آفرینی باید مطابق الزامات خاصّ محیط حوزوی و نه محیط های مشابه (مثل بعضی موارد معدود تلاش برای فعالیت مثل محیط دانشجویی) شکل بگیرد.
- ارتباط با دانشگاه باید علاوه بر مسائل ساختاری و تغییر متون (که هویت نخبگانی دارد) در قالب ارتباط هویت های جمعی طلاب و دانشجویان در فعالیت های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و علمی نمود بیابد. چیزی که در طرح امام برای بسیج دانشجو و طلبه به صورت هماهنگ برنامه ریزی شده بود، و به دلیل عدم تجاوب و وجود ظرفیت بعدها به صورت های ناکارامدی محقق شد. تجربیات موفق این همکاری در شرایطی مثل بعضی تجمعات طلبگی دانشجویی، تحصن فرودگاه مهرآباد، بعضی اتفاقات جهان اسلامی و اردوهای جهادی، بعضی شرایط خاصّ نظام مثل دوران فتنه محقق شده است. و طلاب پای کار همواره یکی از ظرفیت ها به حساب آمده اند.
- سوال های جدی سر راه فراگیر سازی این حرکت ها و پی گیری مطالبات رهبری باید در این هویت های جمعی به صورت جدی تر احصا شده و مورد پی گیری واقع شود و تلاش برایی پاسخ گویی به آن علاوه بر همین هویت های جمعی به پاسخ گیری از نخبگان حوزوی و در نهایت خود رهبر معظم انقلاب انجام بگیرد و بدین سان چنین جلساتی ارزش برگزاری پیدا می کند.
بازتاب: قیام لله » بایگانی وب‌نامه (وبلاگ) » شیخ مجتبی تهرانی، عالم ربانی محلی حامی انقلاب و زنده نگه‌دارنده‌ی حوزه‌ی تهران