تاریخچه «جنبش دانش آموزی» در ایران

این کتاب که با نگاهی نوین به دنبال نمایاندن اهمیت و ضرورت جنبش دانش‌آموزی است بر خلاف قرائت روشنفکری رایج که مهم‌ترین قشر را در وقایع معاصر کشور به قسر دانشگاهی نسبت می‌دهد

بسم الله الرحمن الرحیم

«از این جا آغاز می شود…» تاریخچه جنبش دانش‌آموزی در ایران، اثری است از حجه الاسلام و المسلمین دکتر یعقوب توکلی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی و مدیر گروه تاریخ تدوین کتب درسی، که چاپ اول آن به همت مرکز آفرینش‌های ادبی و هنری اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان در قالب ۳۰۴ صفحه  در بهمن ۱۳۸۸ راهی بازار نشر گردیده است.

این کتاب که با نگاهی نوین به دنبال نمایاندن اهمیت و ضرورت جنبش دانش‌آموزی است بر خلاف قرائت روشنفکری رایج که مهم‌ترین قشر وقایع معاصر کشور را قشر دانشگاهی می‌داند، به دنبال کاویدن نقش جنبش دانش آموزی در وقایع معاصر و به ویژه انقلاب و دفاع مقدس است، و در ذیل ۱۵ فصل و یک فصل ضمیمه به باز کردن این مطلب همت می گمارد.

در فصل اول تحلیل جامعه شناختی در ضرورت بحث از جنبش دانش آموزی طرح شده و در ادامه از مواردی مثل قدرت پویایی و فعا‌ل‌تر بودن نسل جوان، اثر گذاری دو طرفه خانواده و دانش آموز و … سخن رفته است.

فصل دوم به لزوم تبیین اصلات و پیوستگی جنبش دانش‌آموزی پرداخته و از اغلبیت اسلام گرایانه آن، عدم پیروی همیشگی و پیشتازی آن در دوره‌های رکود، جوان‌سازی تاریخ مبارزات، مسجد و مدرسه به عنوان پایگاه، فقدان محدودیت و خانواده محوری آن بحث شده است.

فصل سوم از دلایل نادیده گرفته شدن جنبش دانشجویی مثل نگاه خرد نگارانه، جوانی، تغییر و جابه جایی محیطی، ذیل و سایه دیدن سایر جریان ها سخن گفته شده است.

فصل چهارم به مبانی تقسیم بندی مقاطع تاریخی جنبش دانش آموزی پرداخته و از ویژگی های آن در دوره‌ی شهریور ۱۳۲۰ تا جنبش ملی شدن صنعت نفت، چپ گرایی و ملی گرایی، کودتای ۳۸ مرداد تا ۱۳۴۱، شروع نهضت تا ۱۳۵۶ آغاز انقلاب، پیروزی انقلاب ؛ پیروزی انقلاب تا آغاز جنگ، دوره‌ی جنگ و پس از پایان دفاع مقدس پرداخته شده است.

فصل پنجم حول مدارس اسلامی به عنوان یکی از کانون‌های جنبش دانش آموزی سامان یافته است. شکل‌گیری مدارس اسلامی بعد از رضاخان، مدارس اسلامی سیاسی مثل جامعه تعلیمات اسلامی، دبیرستان کمال نارمک، رفاه، دین و دانش، بحث گریده است.

فعالان هدایت‌گر در حوزه جنبش دانش آموزی کشور عنوان فصل ششم است که از چهر‌ه‌هایی نظیر عباس‌علی اسلامی، شهید بهشتی، مرحوم شریعتی، ید الله سحابی، شید رجایی و باهنر، هاشمی رفسنجانی و رضا روزبه سخن گفته است.

فصل هفتم به بلوای نان و آغازین حرکت جنبش دانش آموزی به وسیله نواب صفوی اختصاص دارد.

فعالیت‌های دانش آموزان جبهه ملی در سال ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۰ عنوان فصل بعدی است، که در ادامه به نفوذ چپ‌گرایان، تظاهرات سازمان دانش‌آموزان جبهه ملی، اخراج دانش آموزان از مدرسه و تلاش برای آزادی آنان، درگیری ۲۰ دی ۱۳۴۰ و قتل مهدی کلهر، تطاهرات دانش‌آموزی اول بهمن ۱۳۴۰، همدردی دانشجویان با دانش آموزان، و حرکت در سایه‌ی دانش آموزان و ضعف جبهه ملی برای رهبری آنان می پردازد.

فصل نهم از تشکل‌ های سازمان بافته با اغلبیت دانش آموزی صحبت می‌کند. حزب ملل اسلامی، گروه ابوذر دماوند، منصورون، مهدویون، الفجر جزو گروه های بررسی شده هستند.

فصل دهم به انقلاب اسلامی و گسترش جنبش دانش آموزی ایران پرداخته و لیستی از وقایع مرتبط ارائه می کند.

قیام سی ام مهرماه دانش آموزان همدان عنوان فصل بعدی است و فصل دوازدهم به تظاهرات دانش آموزی ۱۳ آبان می پردازد.

گزارش توصیفی شهدای دانش آموز از ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ عنوان فصل سیزدهم است که جداول کمی و کیفی آن را به نمایش می گذارد.

فصل چهاردهم به مجاهدین خلق و تلاش برای بهره گیری از دانش آموزان اختصاص داشته و به برنامه آن‌ها برای تبدیل نهاد دانش‌آموزی به کانون فریب و عامل درگیری درون جامعه اشاره می کند.

فصل نهایی نیز دانش ‌آموزان و ایثارگری در عرصه‌ی انقلاب و دفاع مقدس است، که به عنوان محوری‌ترین قشر تشکیل دهنده‌ی بدنه‌ی رزمندگان و بیسیجیان از آن یاد می‌‌شود.

فصل ضمایم نیز به ارئه ی اسناد، بیانیه ها، ضمائم و تصاویر شهدای دانش آموز اختصاص دارد.

این کتاب نوآورانه و روان را می‌توان از دفاتر انجمن‌های اسلامی دانش آموزان و دفتر اتحادیه به شماره ۷۷۶۳۶۰۳۱ تهیه نمود.

همین مطلب در تریبون مستضعفین