اساساً جنوب جای کار معرفتی و تشکیلاتی نیست، گرچه می تواند در حاشیه ی کارها این هدف هم حاصل شود، نیرو هم شناسایی شود و برای تشکل آدم جذب شود و…. اما جنوب جای ایجاد دغدغه است با انتقال روحیه ی جهاد و کار گمنام برای انقلاب، مقایسه ی ما و شرایط و جهادی که برعهده ماست با عمل به تکلیف و جهاد نسل جنگ، درک فاصله ها و القای پیمودنی بودن آن، مسئولیت های امروز، درک سبک زندگی بسیجی به مثابه ی انسان انقلاب اسلامی، و به میدان آوردن همه ی ظرفیت ها در نیازهای لحظه و دراز مدت انقلاب (همین عرفان امام و خودسازی دسته جمعی، می توان از مجموعه فرهنگ جبهه و نیز فرهنگنامه جبهه استفاده های خوبی کرد، قدر ولایت هم تعدادی کتاب از وصایا و خاطرات شهدا با بحث های ویژه ای مثل ولایت و بصیرت و این ها چاپ کرده است، در وصایای شهدا هم مطالبی از این دست زیاد است)، تبیین عرصه های جنگ امروز(جنگ نرم، جهاد علمی، جهاد سیاسی، جهاد سازندگی، جهاد عدالتخواهی، جهان اسلام، استکبارستیزی و… )
بسم الله الرحمن الرحیم
اشاره: در پی بحث با چندین نفر از برگزار کنندگان اردوهای راهیان نور، در سال ۱۳۸۸ بنا شد، ایده هایی برای آن نوشته شود.
قطعا یک سری مسائل اجرایی اردو هست که به جای خودش می تواند خیلی فضای اردو را عوض کند. درگیر کردن تعداد زیادی از بچه ها در اجرای اردو و…. (که معلوم است بعضی جاها با تعدد کارهای تعریف شده در قالب خادم الشهدا و حتی افراد عادی شرکت کننده در اردوها حواس شان هست و توصیه های بهداشتی و…. اما مهم تر از همه روح این اردوها و برنامه هایی است که جنگی که بود را به جنگی که هست گره بزند.
اردوی جنوب نباید فقط در این فضا باشد که کجایید ای شهیدان خدایی و ملت در و دیوار را نگاه کنند و مف بکشند ! یا ماکزیمم شهدا شرمنده ایم شاید هم رزمنده ایم، شاید هم نشد….
کعبه آن سنگ نشانی است که ره گم نشود
این به این معنی نیست که راهیان نور، اساسا از روح اصلی اش که پیوند با فرهنگ شهادت و جهاد و ایثار و کار گمنام برای انقلاب است تکان بخورد، روشن فکر بازی نباید درآورد. اما دقیقا به این معنا هست که باید اردو بچه ها را به مسئولیت های امروزشان برگرداند. بچه ها باید با شهدا ارتباط عاطفی و روحی برقرار کنند، اما مسئولیت های امروز ما را نسبت به شهدا دربیابند. یکی از مهم ترین مشکلاتی که نسل ما دارد میل به استفاده کردن بسیار بیش تر از استفاده رساندن است، طرف همه اش می خواهد بخواند، گوش بدهد، راهیان بیاید، هیئت برود تا خودش رشد کند تا خودش به گناه نیفتد و…. منطق عرفان امام این نبوده و نیست در این منطق شما باید قیام لله کنی! بچه ها در جبهه هم همین جور بودند وقتی قیام لله کردی حالا راهیان نور و هیئت و… یک بخشی از پروژه تربیتی توست اما تو در خودت نمی مانی پر و خالی می شود. به دیگران می دهی خالی می شوی بعد دوباره خودت را پر می کنی و…. این جا دیگر دوالیسم خودسازی و دیگرسازی نیست، صلاح و اصلاح جزء همند. اصلا بدون هم بی معنایند شما که امر به معروف نمی کنی به بهانه عدم صلاح، فاسقی! کسی هم که امر به معروف می کند و صلاح لازم را در خود به وجود نمی آورد، توانایی اصلاح ندارد.
جنوب جای پمپاژ دغدغه است
اساساً جنوب جای کار معرفتی و تشکیلاتی نیست، گرچه می تواند در حاشیه ی کارها این هدف هم حاصل شود، نیرو هم شناسایی شود و برای تشکل آدم جذب شود و…. اما جنوب جای ایجاد دغدغه است با انتقال روحیه ی جهاد و کار گمنام برای انقلاب، مقایسه ی ما و شرایط و جهادی که برعهده ماست با عمل به تکلیف و جهاد نسل جنگ، درک فاصله ها و القای پیمودنی بودن آن، مسئولیت های امروز، درک سبک زندگی بسیجی به مثابه ی انسان انقلاب اسلامی، و به میدان آوردن همه ی ظرفیت ها در نیازهای لحظه و دراز مدت انقلاب (همین عرفان امام و خودسازی دسته جمعی، می توان از مجموعه فرهنگ جبهه و نیز فرهنگنامه جبهه استفاده های خوبی کرد، قدر ولایت هم تعدادی کتاب از وصایا و خاطرات شهدا با بحث های ویژه ای مثل ولایت و بصیرت و این ها چاپ کرده است، در وصایای شهدا هم مطالبی از این دست زیاد است)، تبیین عرصه های جنگ امروز(جنگ نرم، جهاد علمی، جهاد سیاسی، جهاد سازندگی، جهاد عدالتخواهی، جهان اسلام، استکبارستیزی و… )
دغدغه سازی
به طور خلاصه می توان گفت دغدغه را از این راه ها می توان به مخاطب داد
۱- درک افق ها با طرح آرمان های بزرگ انقلابی و دینی که خیلی وقت ها می تواند از روند اصلاح تبلیغات دینی و رفتن به سراغ مسئولیت های احتماعی دین مثل امر به معروف و نهی از منکر و …. به آن دامن زد یا به ویژه با طرح گفتمان امام راحل و حاضر آن را به مخاطب نشان داد.
- می توان یک مجموعه از جملات خیلی کلیدی امام و آقا را به مخاطبین داد در مورد جهان اسلام، علم، عدالت، ضرورت فعالیت، جنبش آزاد اندیشی و…. بخش جستار سایت آقا، می تواند خیلی کمک کند. می شود از منابعی مثل جلد ۲۱ صحیفه، کلمات قصار امام خمینی یا همین کتاب آخرین دغدغه ها و نگرانی های امام که بسیج دانشجویی منتشر کرده است بهره برد. یا اساسا پیام های مهمی مثل پیام آقا در اولین سالگرد امام یا پیام در بیستمین سالگرد پیروزی انقلاب یا پیام قطعنامه را برای انگیزش به کار برد.
- بچه های کنگره شهدای علم و صنعت یک کار پژوهشی کرده اند ۳۵ روی کرد آقا به ایثار و شهادت ناظر به محیط دانشگاه را استخراج کرده اند می تواند به کار بیاید.
۲- پی گیری تجربیات نسل های قبلی
بچه ها دنبال الگوی دم دستی هستند، اگر بتوان به آن ها نشان داد که اولا دست یابی به آرمان ها و زندگی جهادی چه ویزگی هایی دارد و دوماً دست یافتنی است و بهترین دلیل امکانش هم وقوعش در تعدادی آدم مثل خودماست، خیلی می تواند تعییر ایجاد کند.
- این کار ار می توان با استفاده از حضور و یا طرح کارهای نسل های قبلی انقلاب در قالب محصولات اردو انجام داد.
۳- درک فضاهای موجود در جامعه
خیلی ها دغدغه ندارند چون ارتباط ندارند، چون با مسائل عینی اجتماع، دانشگاه و شهر و کشور و دنیا دست به گریبان نیستند، هیمن طور در عرصه های علمی و عدالتخواهی و جهان اسلام و فرهنگی و… باید این عرصه ها را به مخاطب نشاساند.
- از فضاسازی ها، تا روایت تا پخش فیلم در ماشین ها و… می توان این مسئله را به کار برد.
۴- نوع نگاه به دین
گرچه از درک افق ها جدا نیست اما طرح زندگی جهادی و مقایسه آن با دین عافیت طلب، می تواند خیلی چیزها را اصلاح کند که مهم ترین راهکارش اصلاح تبیغات دینی و فهماندن این نکته به مخاطب است که دین همه دین است.
- از نوع تبلیغات گرفته تا به کار گیری بعضی جملات مهم قرآن و اهل بیت ناظر به وظایف اجتماعی می توان بهره برد.
۵- درگیری در عرصه عمل مثل ارتباط مستقیم با محرومین
انداختن آن ها در این عرصه ها به ویزه در عرصه هایی مثل ارتباط با محرومین که وجدان طرف را جدی و سریع بیدار کند، و او را به یاد مسئولیت هایی که در قبال هزینه های مادی و معنوی که برای او در کشور می شود، هوشیار کند، می تواند موثر باشد.
۶- زندگی نامه شهدا
برجسته کردن نوع زندگی جهادی شهدا به عنوان یک الگوی نظری و عملی و ارتباط روحی و معنوی با آن ها اگر در فضاهای نوستالوژیک نیفتد می تواند به این بیداری در مخاطب کمک جدی کند.
- می توان در برنامه های اردو از روایت تا محصولات به نوعی این بخش های از زندگی نامه شهدا را طرح کرد، که تعدادی کار قبل از اردو می خواهد، تفحص در سیره عملی شهدا بشود، این بخش های آرمانی استخراج شود. می تواند در نوع محصولات و کتب و نشریات و مجموعه های چندرسانه ای داده شده به حاضران در اردو …. هم نمود بیابد.
۷- تربیت قله
از همه مهم تر، دغدغه از قله ها به دامنه ها می آید، خیلی وقت ها ما نمی توانیم دیگران را دغدغه مند کنیم چون خودمان دغدغه ی کافی نداریم. یعنی آرمان گرایی جزوی از وجود مان نشده که دیگران به تبع دیدن ما به مثابه یک الگوی دم دستی دغدغه مند شوند، رهبری هم موقعی می گفتند اساس در عدالتخواهی این است که ما این مسئله که باید عدالت را مطالبه کرد وجدان کنیم و وقتی که پذیرفتیم در رفتار و گفتار و حرکت های ما اثر خود را خواهد گذاشت اصل همین باور کردن است….
- بخش عمده کار جلب شدن این دغدغه ها برای خود بچه های مسئول است، خیلی مواقع نباید منتظر استاد ماند، باید خود بچه ها بجوشند، لازم هم نیست منبر بروند که به جای خودش ضروری است همین که در تعاملات همه ببینند دغدغه ها و حرف های مسئولین بچه ها حول چه چیزی می گردد، اقر خودش را می گذارد، البته باید برنامه ریزی های دیگر را هم کرد.
ابزارهای خاص در اردوهای راهیان نور
۱٫ راوی: درست است که تیپ های حاج حسین یکتا و حاج سعید قاسمی و دکتر تلوری که جنگی که بود را به جنگی که هست گره بزنند زیاد نیستند، اما می توان آدم های کم تر معروفی یافت که بتوانند این فضا را به بچه ها القاء کنند. خیلی وقت ها شما باید همین را محترمانه از راوی بخواهید، مهم تر از آن، این که راوی بهتر است آدم در دسترسی باشد که استفاده ی از او در برنامه های بعد از بازگشت، بچه ها را به تفکر وادارد و بچه ها با رجوع به او دوباره در فضای برنامه ریزی شده در اردو قرار بگیرند. در خیلی از شهرستان ها بچه های گمنام جنگ این تیپی هستند. می توان با مشاوره با آدم هایی که زیاد آدم می شناسند در شهرستان ها مثل دکتر کوشکی یا بچه های دست به قلم جنگ مثل داوودآبادی و سرهنگی و.. آدم های فراوانی از این دست یافت.
۲٫ محصولات فرهنگی :
۱) نشریه
نشریه می تواند به موضوعات مرتبط بپردازد به عنوان نمونه سرفصل های نشریه مستضعفین بسبج دانشجویی دانشگاه تهران برای جنوب از این دست بود.
۱. سرمقاله با محور مطالب زیرین، ۷۰۰ کلمه،
• جنگ اسلام ناب و اسلام آمریکایی؛ جنگ بین دو فقه؛ جنگ بین دو نماز
• جنگ عقیده نه جنگ ظواهر: ریشو و ریش‌تراشیده (!)
• جنگ ما جنگ با پیاده نظام دسته چندم استکبار نیست؛ بهائیت و وهابیت [حجتیه]
• جنگ فقر و غنا نه جنگ فقیر و غنی
• جنگ ما جنگ اقتصادی نیست {یعنی مشکل ما با آمریکا مشکل اقتصاد نیست} اما مقاومت اقتصادی هست.
۲. متن اصلی با محور مطالب زیرین، ۹۰۰ کلمه، تیتر پیشنهادی [اخراج بسیجی‌ها از جبهه]،
• نقد به صدا و سیما / سینما / اخراجی‌ها
• انتقام روشنفکران ِ هنر هفتم از بسیجی‌ها
• خیانت صداوسیما به جبهه و جنگ
• بازخوانی نظرات امام در باب جنگ و مقایسه آن با نظرات القا شده در فعالیتهای تبلیغی
• راه وطن یا راه خدا؟
• شهدای ایران زمین و مقایسه آن با آیه‌ی [الذین قتلوا فی سبیل الله]
• نگاه احساسی و سطحی نگرانه به جنگ
• از «عروسی خوبان» تا «افراطی‌ها» {البته افراطی ها ربطی به جنگ نداره}
۳. متن صفحه دوم با محور مطالب زیرین، ۵۰۰ کلمه،
• باید خود را بسازیم، ایمانمان را قوی کنیم، بیشنمان را عمیق کنیم، و صفمان را مشخص کنیم
• Case Study: خود توی دانشجوی سال اول و دوم
• سیخ زدن به مخاطب برای پیگیری آرمانها به صورت عقلانی و مزمن؛ نه هیجانی و زودگذر
۴. قسمتی از وصیت‌نامه شهدا در باب آرمانخواهی و عدالت و ولی فقیه و … .
۵٫ علم
• ترسیم فضای مقابله فکری در دانشگاه
• خارج کردن ذهن خواننده از فضای «عدم تعارض دانشگاه موجود و اسلام» – این مورد نیاز به ظرافت دارد
• ایجاد دغدغه برای حفظ ایمان شخصی و در نهایت قیام برای حفظ هویت جمعی
• روشن کردن صفوف منازعه علمی در رشته‌های هنر، علوم سیاسی، فلسفه، علوم اجتماعی، اقتصاد و … به تناسب مخاطب سال اول و دومی
• ارائه راهکار برای جذب اندیشه اسلامی شدن، دانشجوی نمونه شدن در همین دروس مزخرف؛ و آنگاه حرکت به سمت تعالی: علم اسلامی
• معرفی کتاب – از دکتر گلشنی یا آیت الله جوادی یا حتی خسروپناه یا امثال شاگردان علامه مصباح
• Case Study: مرگ بر دیکتاتور(گروه های مافیایی علوم انسانی)
۶٫ ملی‌گرایی
• [تاریخ‌چه کوتاه اندیشه های ملی‌گرایانه]
• [ملی‌گرایی در برابر دید مکتبی]
• [ملی گرایی و شاخصهای حضرت امام]
• [دید ملی‌گرایانه به جنگ تحمیلی]
• معرفی کتاب؛ معرفی اندیشمند [مطهری/فیاض/ولایتی] – به معنای تأیید نیست.
• Case Study: جنگ/میادین ورزشی
۷٫ صدور انقلاب
• مستضعفین عالم / مستکبرین عالم
• اسلام علیه شرق و غرب
• ارائه الگوی حکومت اسلامی در برابر حکومتهای لیبرال یا سوسیال/مارکسیست
• ارائه الگوی امام خمینی در برابر الگوی گاندی / پاتریس لومومبا / ماندلا / چه گوارا
• اعاده حق مستضفین جهان
• بیداری ملت‌ها [مستضعفین جهان ؛ جهان اسلام ؛ جهان عرب]
• معرفی کتاب – راشد الغنوشی : نهضت امام خمینی و بیداری مسلمین [اسم کتاب دقیق یادم نیست]
• Case Study: تأثیر انقلاب اسلامی بر نهضت‌های آزادی خواهان جهان
۸٫ عدالت
• عدالت، آرمانی دسته چندم؟
• معرفی اجمالی حکومت عدل علی و دست گذاشتن بر کاستی‌های موجود
• حق مردم نسبت به حکومت/حق حکومت نسبت به مردم
• روشن‌کردن وظیفه دانشجو نسبت به مردم، نسبت به حاکمیت
• عدالتخواهی همان درس خواندن است؟
• لب مطالبه رهبری – این مورد نیاز به ظرافت دارد.
• آرمان یا واقعیت؛ محافظه کاری یا انقلابی گری
• معرفی کتاب، معرفی اندیشمند؛ نهج‌البلاغه! جان راولز!
• Case Study: جنبش عدالتخواه دانشجویی
۹٫ جنگ ما جنگ عقیده است :
• جنگ عقیده نه جنگ ظواهر: ریشو و ریش‌تراشیده (!)
• جنگ اسلام ناب و اسلام آمریکایی؛ جنگ بین دو فقه؛ جنگ بین دو نماز
• جنگ ما جغرافیا نمیشناسد [جهان اسلام]
• جنگ ما جنگ همه بشریت است [صدور انقلاب]
• جنگ ما جنگ اقتصادی نیست [حجتیه]
• جنگ ما جنگ با پیاده نظام دسته چندم استکبار نیست؛ بهائیت و وهابیت [حجتیه]
• جنگ ما جنگ پابرهنگان ِ طعم فقر چشیده با کاخ نشینان بی‌درد است
• جنگ ما جنگ روحانیون انقلابی و اصیل با آخوندنماهای بی‌سواد است
• پس باید خود را بسازیم، ایمانمان را قوی کنیم، بیشنمان را عمیق کنیم، و صفمان را مشخص کنیم
• Case Study: خود توی دانشجوی سال اول و دوم
۲) کتاب: انتخاب کتاب هایی که احساس مسئولیت را در مخاطب القاء کند مثل نامه های فهیمه، حماسه ی یاسین، جنگ پابرهنه، حرمان هور، یا کتاب هایی که آقا معرفی و تایید کرده اند(مثل: فرمانده من، جشن حنا بندان، پا به پای باران، دشت شقایق ها، پیشانی شیشه ای، گزارش یک بازجویی، هنگ سوم، اردوگاه عنبر، خط فکه، نجیب، مدال و مرخصی عبور از آخرین خاکریز، خاک های نرم کوشک، نونی صفر، جنگ خیابانی، شانه های زخمی خاکریز، یاد یاران، یادداشت های خرمشهر، زنده باد کمیل، تیپ ۸۳، یادداشت های ناتمام شب آتش، جنگ پابرهنه، سفر به قبله، منظومه انصار، تپه های لاله ی سرخ، سفر به قبله ها، خداحافظ کرخه، جدال در زیویه، پرواز شماره ۲۲، سفر به شهر زیتون، دشت شقایق ها که اکثرا متعلق به انتشارات سوره است)
- این کتاب ها می تواند علاوه بر داده شدن در بسته ی اردو در ابتدا و نه در انتهای اردو! به صورت کتابخانه ی سیار در هر اتوبوس باشد و مسئولین اتوبوس یا مسئول فرهنگی اتوبوس یا حتی مسئول کتابخانه به توضیح محتوای کتاب ها برای بالا بردن اشتیاق بچه ها بپردازد.
۳) چند رسانه ای: نرم افزار یا فیلم های مربوط به دفاع مقدس و آرمان های جهانی انقلاب و …. می تواند حتی تولیدی باشد مثلاً از مجموعه بحث های آقا، حسن رحیمپور، عباسی، جلیلی و قاسمی و… که می توان از موسسه آرمان محصولات شان را گرفت چند سخنرانی مهم یا یکی دو فیلم روی دیویدی ریخته شود با فضای علم، وظایف دانشحویی، عدالت، جهان اسلام و…
۴) جزوه: جزواتی مانند پیام قعطنامه، یا جزوه های مخصوص وحید جلیلی و سعید قاسمی یا رسالت بسیج حسن رحیمپور، یا شما خواصید آقا و…. می تواند کمک کند. (بخش جزوات سایت جنبش عدالتخواه دانشجویی مملو از محصولاتی از این دست است.)
۵) بلوتوث: می توان خیلی چیزها را از جایی مثل مبارزکلیپ باکری کلیپ، سایت ایام با همین محوریت گرفت یا مثلاً همین مطالب جدید سایت آقا در همین حوزه، مجموعه ستاد تفحص سیره شهدا هم چیزهای خوبی منتشر کرده
۶) فضاسازی ها: پخش فیلم درون ماشین ها، احیاناً تبلیغات چاپ شده، کارت های نصب شده به سینه و….
۳٫ گعده ها: برنامه ریزی برای تشکیل گعده چه در درون گعده ها، چه موقع خواب و نماز و…. با موضوعات وظایف انقلابی و دانشجویی و …. البته اصولاً آن قدر ناهماهنگی و فشردگی در برنامه هست به این موارد نمی توان رسید و در اردوهای غرب، عملی تر است.
- فرصت درون اتوبوس ها هم فرصت مناسبی برای اثرگذاری است که می توان با گعده کردن توسط مسئولین اتوبوس یا مسئولین فرهنگی آن و یا با دعوت تعدادی از اساتید یا بچه های فعال و حرف دار برای این کار استفاده نمود.
۴٫ تغییر فضای روایت ها و استفاده از اساتید به جای راوی در بعضی نقاط خاص برنامه: مثلاً استفاده از فرصت اروند و پل زدن برای توضیح فضای جهاد علمی. جنبه های علمی و جهان اسلامی و عدالتخواهانه ی چمران در دهلاویه. مسئول اسبق بسیج شریف مجموعه پیشنهاداتی از این دست در مشاوره با اساتید در سال ۱۳۸۸جمع کرده است. لازم نیست همه بحث های راهیان، دفاع مقدسی در معنای روایت گری باشد گرچه نباید فضای غالب از روایت گری تغییر کند.
- جاهایی تخطی از برنامه های روتین کلی ضروری است. این جا از طریق مذاکره با ستاد مرکزی راهیان و صیاد می توان کارهایی کرد.
۵٫ رو به رو کردن بچه ها با ارتباط با محرومین: می تواند در طی راه یا در مناطق محروم منطقه خوزستان به ویژه قبل و بعد از پایان برنامه و در مسیر با نقاط خاص صورت بپذیرد. چرا که در طول مسیر خیلی فضای این مورد نیست.
۶. برنامه ریزی برای دیدار با بعضی خانواده های شهدی مهم فعال در زاهدان و دزفول و خرمشهر و…. می توان لیستی از آن ها ارائه داد. مخصوصا شهدای فعال فرهنگی منطقه، لیستی هست می توان با مشورت با اساتیدی امثال حمید داوودآبادی، تلوری، سرهنگی و کمری، کوشکی و…. لیست را کامل کرد.
۷. ابتکاراتی مثل سرود دسته جمعی، دعای دسته جمعی، قرآن مرتب دسته جمعی، شعار و اسم مناسب برای اردو در ایجاد حس همراهی و نزدیکی جمع کمک می کند. جاهایی حتی باید سختی هایی طراحی کرد، خلاف روال معمول که بجه ها عادت کنند به ایثار و با هم بودن مثلاً غذاهایی که دو نفره و بیشتر مجبور بشوند با هم بخورند . مثلاً بچه های بسجی دانشگاه تهران اسم اردوی امثال را به خاطر شهید رجب بیگی می رویم تا خط امام بماند گذاشتند، یا بچه های دانشگاه سنعتی امیرکبیر اردو را به نام شهید شهریاری زینت بخشیدند. بچه های بسیج تربی معلم آذربایجان حتی برای هر ماشین اسم مشخص می گذاشتند.
۸٫ تغییر برنامه های پیشواز و نیز برنامه های پس از اردو: اصولاً این گونه است که یک برنامه پیشواز و برنامه ی یادواره برگزار می شود و تمام. می توان تفاوت در اردو را از سر ریز این دغدغه ها از برنامه پیشواز آغاز کرد. برنامه هایی برای درگیر کردن بچه های کف و شرکت کنندگان عادی در ارداره ی اردو ریخت. مثل تعریف کارهای کوچک و سپردن آنبه شرکت کنندگان که در بعضی دانشگاه ها نمونه داشته است. و مهم تر از آن مسئله تداوم است، گروه کردن و شبکه کردن بچه ها با هم (یک بار در سال ۱۳۸۵ مجموعه بچه های یکی از اتوبوس های اردوی دانشگاه تهران، به علت ارتباط نزدیک زمان اردو در یک کار ساده یک گروه اینرتنتی زدند، بعد از اردو فضای فرهنگی در قالب گروه اتوبوس پنج ادامه یافت و بعضی از کارهای بسیج آن جا بحث می شد و…. ) تداوم می تواند بیشتر از یک یادواره در قالب یک سلسله برنامه تربیتی مثل کوه و زیارت مزار شهدا و جلسات هفتگی یا یک هفته در میان و کلاس اخلاق و… پی گیری شود. از همه مهم تر در طول اردو بعد از آن کارگروه هایی برای پی گیری دغدغه های تزریق شده تشکیل شود.
یک نکته: نباید بچه ها تحت فشار و معذب باشند، اما نباید خیلی هم خوش بگذرد. باید سختی ها و ناهماهنگی های احتمالی را به وسیله تبلیغ و یادآوری شرایط جنگ و سختی های آن مبارزه تبدیل کرد آن هم به صورت نرم و بعضا غیر مستقیم، که ظرافت هایی دارد که جز در عرصه ی عمل مشخص نمی شود. می توان مواردی را مدیریت شده اعمال کرد برای ایجاد فضا در مخاطب. تجربه ثابت شده هرچه رفاه اردو بیشتر باشد نق زدن های شرکت کنندگان بالا تر می رود، روح انقلابی هم نمی آید این به معنای ترک وظایف نیست به معنای عدم غرق شدن در رفاه اردو است.
بعضی مطالب مرتبط:
ایده های فرهنگی برای اردوی راهیان نور
سری جزوات برای پخش در اردوهای راهیان نور
بازتاب: تریبون مستضعفین » از تهدیدهای سینمای ایران تا فرصت های جشنواره عمار
بازتاب: تریبون مستضعفین » راه و رسم شهادت‌طلبی در دهه پیشرفت و عدالت
بازتاب: قیام لله » بایگانی وب‌نامه (وبلاگ) » مصطفی احمدی روشن، نماد پیگیری تخصصی مسائل نظام