خالد و مجتبی مستندی است راوی‌محور از وقایع سوریه. داستان حول دو دوست شیعه و سنی می‌چرخد که در منطقه سیده زینب حوالی حرم در حال مقابله با تروریست‌ها هستند، کسانی که تا پیش‌ازاین سابقه جنگ یا آموزش نظامی نداشته‌اند. مجتبی جوان بیست‌ودوساله افغان‌تبار تبعهٔ سوریه روایتی متفاوت از جنگ را بیان می‌کند. روایتی که نشان‌دهنده عدم دینی و مردمی بودن تروریست‌های مدعی دولت اسلامی در سوریه است. اما این روایت به‌صورت غیرشعاری و اخباری، از دل واقعیت‌های جنگ شکل‌گرفته است.بسم الله الرحمن الرحیم
اشاره : این مطلب در شماره سوم عصر جدید منتشر شده است.
خالد و مجتبی مستندی است راوی‌محور از وقایع سوریه. داستان حول دو دوست شیعه و سنی می‌چرخد که در منطقه سیده زینب حوالی حرم در حال مقابله با تروریست‌ها هستند، کسانی که تا پیش‌ازاین سابقه جنگ یا آموزش نظامی نداشته‌اند. مجتبی جوان بیست‌ودوساله افغان‌تبار تبعهٔ سوریه روایتی متفاوت از جنگ را بیان می‌کند. روایتی که نشان‌دهنده عدم دینی و مردمی بودن تروریست‌های مدعی دولت اسلامی در سوریه است. اما این روایت به‌صورت غیرشعاری و اخباری، از دل واقعیت‌های جنگ شکل‌گرفته است. خالد رفیق جوان‌تر سنی او و روایت دونفره آن‌ها فیلم را بسیار دیدنی‌تر کرده است و غیرمذهبی بودن ( در معنای عدم ماهیت جنگ شیعه و سنی داشتن) نبرد را به نمایش گذاشته است. خالد و مجتبی که به‌تصریح خودشان هم‌محله‌ای‌هایی بوده‌اند که رفاقت‌شان در حد سلام و علیک بوده است، حالا در کنار هم در حال مبارزه با تروریست‌ها هستند. آن‌ها به زندگی مسالمت‌آمیز شیعه، سنی، دروزی، مسیحی و… قبل از حمله اشاره می‌کنند، می‌گویند جنگ امروز در اصل جنگ شیعه و وهابی‌ها است، که ابعاد گوناگون سیاسی و دینی و… یافته است، اما از این مسئله فراتر رفته و همه جامعه را دربرگرفته است. آن‌ها با آسیب‌شناسی تاریخی رشد وهابیت در ۵-۶ سال گذشته، به زندگی دینی و مسالمت‌آمیز پیش از وقایع اشاره دارند، که حتی این افراد به زیارت حضرت زینب (س) رفته و حتی برای فروش اجناسشان به حضرت سیده زینب قسم می‌خوردند. ترویج وهابیت در قالب‌هایی نظیر ساخت مساجد کوچک خانگی به‌وسیله شیوخ وهابی، تبلیغات متکثر ماهواره‌ای، دوست ظاهری شدن و برنامه ریزی گسترده اقتصادی اطراف حرف در فیلم تصویر شده است، افرادی که در پشت صحنه به پشتیبانی تخریب‌ها و زدن حرم می‌ردازند. در فیلم ابعاد تخریبی داعش نظیر غارت، آتش زدن خانه‌ها، دزدی، غصب اموال، عدم پذیرش دستاوردهای روز بشری و…. نمایش داده می‌شود. هم‌چنین راوی‌ها روایت می‌کنند که نیت‌های آدم‌های درگیر متفاوت است، مشکلات شخصی، پول، انتقام و…. همه و همه نشان از ماهیت پراکنده داعش دارد. فیلم هم‌چنین ناتوانی اداره دولت، کثیف بودن و تخریب، حتی اهانت به قرآن را از جانب مدعیان دولت اسلامی اشاره می‌کند.
- روایت صمیمانه و تمرکز بر شخصیت مبارزین
فیلم با توجه به انتخاب سوژه و راویان بکر بسیار روایت صمیمانه پیداکرده و مخاطب با جذابیتی که این دو راوی و بیانی که اتخاذ می‌کنند، بسیار احساس هم‌دلی می‌کنند، به‌ویژه که فارسی صحبت کردن مجتبی که افغانی‌الاصل است، برای مخاطب ایرانی جذابیت دوچندان ایجاد کرده است. توجه به شخصیت‌های راوی و ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها مانند روایت‌های شهید آوینی از جنگ که به‌جای تمرکز بر جنگ به تحول آدم‌ها کار دارد، فیلم به جای تمرکز بر تخریب جنگ و شیوه تقابل دو طرف، بر ماهیت حق و باطل جنگ تمرکز می‌کند. درحالی‌که اکثر فیلم‌های مربوط به تکفیری‌ها صرفاً بر تقابل و تخریب جنگ تمرکز دارد، ماهیت حق و باطل جنگ، به‌صورت غیرشعاری، با نمایش تقوا و صمیمیت راوی‌ها به مخاطب منتقل‌شده است. حتی ماهیت طرف مقابل یعنی داعش نیز به وسیله این روایت شخصیت‌محور با نگاه از درون مشابه شده است. روایتی که تعاملات قبل و بعد از جنگ آن‌ها را نشان داده و ناکارآمدی و کج‌کارکردی آن‌چه موسوم به دولت اسلامی است را نشان داده است. این روایت علاوه بر تبیین مردمی و نه از بالا به پایین و دولتی به جنگ، واقعیت آن‌چه مردم با آن مواجه می‌شوند را نمایش داده است و حماسه و شور و مقابله آنان را از درون روایت کرده است. این مستند می‌تواند شروع خوبی برای روایت مردمی از این جنگ و گرفتار نشدن به مشکل روایت دولتی مثل جریان غالب گذشته از دفاع مقدس خود ماست که تا هم‌اکنون تداوم داشته است.
- نمایش وحدت درنتیجه جنگ برخلاف تصویر رایج
فیلم خلاف‌آمد روایت رایج رسانه‌ای از ماهیت جنگ با تکفیری‌ها را با خود دارد، که بازنمایی جنگ به مثابه نبرد شیعه-سنی است. فیلم ماهیت نبرد شیعه-وهابی در جنگ را پنهان نمی‌کند، اما به تصویر اتحاد مسلمین در برابر جریان تکفیر و وحدت شیعه-سنی اشاره دارد، که اگر به تبیین رایج بدل شود، بسیاری از حساسیت‌ها و آثار سوء حاصل جنگ را می‌تواند از بین ببرد. حتی راوی‌ها به اختلافات شیعه و سنی پیش از جنگ و به هم نزدیک شدن در جنگ اشاره دارند و تبیین می‌کنند که جنگ عامل تفرقه نشده است. این تصویر که مبارز سنی جوان (خالد) می‌گوید داریم از سیده زینب دفاع می‌کنیم، این تصویر را بهتر از هر روایتی نشان می‌دهد.
- نمایش شیوه رشد و اقدام تکفیری‌ها
از همه مهم‌تر، روایت مردمی موجب شده فیلم به شیوه رشد و اقدام تکفیری‌ها در طول سال‌های گذشته در کف جامعه و مردم بپردازد. اثر تبلیغات مخرب ماهواره‌ای و اقدامات مویرگی که موجب شد بدنه‌ی از جوانان و مردم با تکفیری‌ها همراه شوند، چیزی است که در سایر مستندها کم‌تر مورد توجه است.
همین مطلب در مسیرآنلاین