این هیئت با بضاعت اندک، از نظرات اسلام در حوزه عدالت، حقوق الهی انسان، توسعه انسانی، محیط‌زیست و نقش مردم در تغییر آینده جهان سخن گفت. با شرکت فعال در کارگروه‌ها و برقراری ارتباطات و بحث‌ها از نقش استکبار جهانی و مشخصاً آمریکا و به‌صورت ویژه اسراییل در تخریب محیط‌زیست بحث کرد و حتی در یک کارگروه آن‌ها را محکوم کرد و در اجلاس و حاشیه آن و نشست‌های دوستانه با بخش قابل‌توجهی از ۶ هزار هیئت مردمی حاضر در کنفرانس از آن‌چه در فلسطین و غزه در حال گذار است، سخن گفته و وجدان‌های آگاه و بیدار بر فعالیت برای حفظ محیط‌زیست را متوجه حقوق انسان‌هایی ساخت که تنها به جرم توحید در حال قتل‌عام و مورد نقض حقوق انسانی خویش هستند.
بسم الله الرحمن الرحیم
اشاره: این یادداشت چهار سال پیش و پس از ارسال هیئت دانشجویی جنبش عدالت‌خواه دانشجویی به کنفرانس آب‌وهوای بولیوی آماده‌شده بود.
۱- ماهیت دیپلماسی و روابط بین‌المللی بعد از تغییرات گسترده‌ای نهادی در عصر رسانه‌ها و انفجار اطلاعات به‌صورتی تغییریافته که دیگر مدل‌های سابق دیپلماسی پاسخ‌گو نیست، دولت‌ها با ابزار سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) و رسانه‌های جمعی (mass media) و از درون شبکه‌های اجتماعی (Social Networks) به هدایت شعور عمومی (Common Sense) پرداخته و با ایجاد فشار داخلی و افکار عمومی بین‌المللی خواسته‌های خویش را به‌طرف مقابل تحمیل می‌کنند و دیگر تکلیف دیپلماسی نه صرفاً در اتاق‌های مذاکره و با بحث بر سر میزان قدرت مادی و موازنه منفی سلاح‌های کشتارجمعی و منازعه رعب هسته‌ای، میکروبی، شیمیایی و الکترومغناطیسی که در قالب دیپلماسی عمومی و سخن گفتن با ملت‌ها صورت‌بندی می‌شود. امری که انقلاب اسلامی خود مبدع آن بود و انقلابی در حوزه‌های مختلف علوم اجتماعی نیز بر همین مبنا ایجاد کرد، زایش رهیافت فرهنگی و نسل چهارم نظریه‌های انقلاب و نظریات پست‌مدرن در مقابل نگرش‌های ساختارگرایانه، زایش مکتب مبادله معنا در ارتباطات در مقابل انتقال پیام و اساساً زیر سؤال رفتن مبانی دانش مدرن نمونه‌هایی از این تغییر بنیادی است. انقلاب اسلامی بر اساس ترویج جهان‌بینی، ارزش‌ها، هنجارها و نمادها و سامانه‌های اسلامی و گرایش مردم به آن و ترویج آن شکل گرفت و بنیان‌گذار انقلاب، صدور انقلاب را صدور ارزش‌های اسلامی و تفکر اسلام ناب به شمار آورد.
۲- واقعیت این است که ما خود چون غرق در شرایط تاریخی هستیم که در حال آفرینش مدام آن هستیم (انقلاب در انقلاب)، خود از درک این شرایط تاریخی و آثار آن غافل گشته‌ایم، و این روزها که انقلاب‌های اسلامی در منطقه در حال وقوع است، این مسئله بیشتر احساس می‌شود. خود ما این ابزارها را که حتی دشمنان ما را با الگوگیری از کنش جمعی‌مان به تغییر استراتژی خویش واداشته است، درک نمی‌نماییم. دستگاه دیپلماسی ما از درک این فرصت‌ها بازمانده و به‌جای فعال کردن گروه‌های مردم‌نهاد و جوانان انقلابی در عرصه‌های مختلف، برای ارتباط‌گیری و تبادل معنا و مفاهمه با تشکل‌های مردم‌نهاد، جوانان و مردم سایر کشورها، حتی فرصت‌هایی مثل نبرد غزه، کشتی آزادی، توهین به پیامبر و قرآن، انقلاب‌های عدالت‌خواهانه و استکبارستیزانه منطقه را که سراسر جهان اسلام را به خیابان‌ها می‌کشد برای هدایت، برنامه‌ریزی و پیش‌برد در راستای اهداف انقلاب اسلامی به کار نمی‌گیرد و نوع عملکرد دستگاه‌های مسئول به‌گونه‌ای بوده که نگاهی منفی نسبت به این اقدامات شکل‌گرفته است. به‌گونه‌ای‌که در مهم‌ترین فرصت انقلاب‌های منطقه بعد از انقلاب اسلامی ما منفعلانه عمل می‌کنیم. رویکردهای فرصت‌طلبانه و رها کردن افراد و عدم پشتیبانی از آن‌ها و اداری و دیوان‌سالارانه شدن نهادهایی که وظیفه چنین اقداماتی را دارند، راه را بسته است. در لحظاتی‌که انقلاب احتیاج به‌استفاده از آن را دارد مانند شرایط فتنه یا همین انقلاب‌های منطقه هیچ اقدام مؤثری قابل سازمان‌دهی نیست. افول فرآیند صدور تفکر و گفتمان انقلاب اسلامی موجب شد تا ما بسیاری دیگر از فرصت‌هایی را که ناخودآگاه در حال آفرینشش بودیم از دست بدهیم.
۳- انقلاب اسلامی بر اساس ماهیت اسلامی، ایدئولوژیک و مردمی خود، از ابتدا منابع قدرت خویش را بر اساس حضور مردم و ارتباط با مردم در خارج از کشور بر اساس این گفتمان انقلابی تعریف کرد و قدرت معنوی، معنایی و نمادین آن بر اساس نفی استکبار و ایستادگی مقابل آمریکا و اسرائیل_ به‌عنوان نماد و نشانه استکبار جهانی_ شکل گرفت و همه گفتمان‌های مبتنی بر اصلاح و احیای دینی، عدالتخواهی و آزادی‌خواهی، ایستادگی مقابل استعمار را در خود مستحیل نمود. ابزار قدرت بزرگی را شکل داد که در سراسر دنیا قلب‌ها و مغزها را متوجه اولین انقلاب دینی دوره معاصر کرد. انقلابی که امروز بعد از سه دهه نمونه‌های آن در کشورهای منطقه در حال مشاهده است.
۴- بازخوانی گفتمان اسلام ناب و سخنان امام خمینی و بررسی روند تاریخی طی شده در ابتدای انقلاب و رویکرد دوباره مردم به گفتمان انقلاب اسلامی و پیروزی انتخاباتی افرادی که پافشاری بر اصول را شعار خویش قرار داده بودند، فضایی به وجود آورد که گرایش‌های متعدد در درون جریان‌های مختلف انقلابی برای فعالیت در فضای بین‌الملل و جهان اسلام در سال‌های گذشته شکل بگیرد و جرقه‌های اندکی که در بسیاری موارد با ممانعت یا عدم همراهی دیوان‌سالاری خسته مواجه می‌شد، شکل گرفت اما به‌صورت رویکردی جدی مطرح شد که باید قدم از مرزهای ایران بیرون گذاشت و در این تعامل دوجانبه به‌ویژه با جهان اسلام سخنان جدید زاییده از عهد جدید آفریده‌شده به‌وسیله انقلاب اسلامی را به جهان صادر کرد و هم میوه‌های شیرین صادرات انقلاب در سی سال گذشته را به کشور وارد نمود. این اولویت‌ها پای بعضی از فعالان مردم و دانشجویی را به این عرصه باز کرد.
۵- فضای بین‌المللی به‌وجود آمده بعد از شرایط فتنه به‌وسیله جریان‌های ضدانقلاب و خروج کرده علیه نظام و میتینگ‌ها و تجمعات و پتیشن‌های متعدد امضاشده از جانب آن‌ها و رایزنی‌های گسترده و فعال که مسبوق به سابقه دامن زدن به اسلام‌هراسی (islamophobia) و ایران‌هراسی (iranophobia) نیز بوده است، فضایی را فراهم کرده که بسیاری از وقایع ایران به‌ویژه وقایع اخیر به‌غیراز آن‌گونه که درواقع اتفاق می‌افتد بازتاب داده شود؛ چون تنها راه ارتباط ما به رسانه‌های رسمی و دیپلمات‌ها محدودشده است، توانایی مقابله با آن موج عظیم و شکستن فضاسازی‌ها و پیش‌فرض‌ها و حتی دست رفتن بعضی از فرصت‌های انقلاب اسلامی در تقابل با نظام سلطه به تهدید بدل شد.
۶- در چنین فضایی تصمیم جدید و جدی بر به ثمر رساندن این اقدامات در عرصهٔ بین‌الملل شکل گرفت. تلاش شد تا با حضور در همایش‌ها در جهان اسلام و عرصه‌هایی که فرصت بیش‌تری برای انقلاب اسلامی دارد نظیر آفریقا، آمریکای لاتین، حوزه زبان فارسی و… گام جدیدی در این عرصه گذاشته شود، در فضای شبکه‌های اجتماعی و اینترنت گام‌های جدی‌تری برداشته شود و هم ارتباطاتی که در حصار دیوان‌سالاری‌های خسته و اداری شده شکل‌گرفته و درخودمانده بود، به ثمر رسانیده شود و نتیجه عینی (objective) از آن‌ها گرفته شود. فرصت‌هایی که مثلاً به خاطر عدم شنیدن مباحث اسلام در زمینه‌هایی مانند عدالت، محیط‌زیست، حقوق زنان و… در حصار اندیشه‌های ساخته تفکر مدرن برای حمل نقش سوپاپ اطمینان جهت حفظ آن هژمونی گرفتار آمده‌اند و در دام چپ‌ها، سبزها، فمینیست‌ها و… گرفتار آمده‌اند.
۷- در این فضا اجلاس عدالت آب‌وهوایی در بولیوی با دعوت از ۱۱ هزار فعال مردمی از سراسر دنیا که تا لحظه آغاز همایش بالغ‌بر حدود ۶ هزار هیئت نمایندگی گشته بود، فرصت مناسبی برای صدور این گفتمان و طرح مباحث ایجابی انقلاب اسلامی در عرصه عدالت، توسعه انسانی و محیط‌زیست بود. پس با همه ناهمواری‌ها و عدم همکاری بعضی نهادهای مسئول و همکاری تحسین‌برانگیز بعضی نهادهای بعضاً غیرمسئول اما فهیم به این عرصه تاریخی در چند روز مانده به آغاز همایش بین‌المللی حضور هیئت نمایندگی جنبش قطعی شد.
۸- این هیئت با بضاعت اندک، از نظرات اسلام در حوزه عدالت، حقوق الهی انسان، توسعه انسانی، محیط‌زیست و نقش مردم در تغییر آینده جهان سخن گفت. با شرکت فعال در کارگروه‌ها و برقراری ارتباطات و بحث‌ها از نقش استکبار جهانی و مشخصاً آمریکا و به‌صورت ویژه اسراییل در تخریب محیط‌زیست بحث کرد و حتی در یک کارگروه آن‌ها را محکوم کرد و در اجلاس و حاشیه آن و نشست‌های دوستانه با بخش قابل‌توجهی از ۶ هزار هیئت مردمی حاضر در کنفرانس از آن‌چه در فلسطین و غزه در حال گذار است، سخن گفته و وجدان‌های آگاه و بیدار بر فعالیت برای حفظ محیط‌زیست را متوجه حقوق انسان‌هایی ساخت که تنها به جرم توحید در حال قتل‌عام و مورد نقض حقوق انسانی خویش هستند. این هیئت سر گفتن بیش از شنیدن داشت و در همان فرصت محدود حرف‌هایی جدید برای جهان اول و دوم و سوم که شنیده نشده است. این هیئت رفت تا پیام انقلاب را به گوش‌هایی که نشنیده‌اند یا به علت پیش‌فرض‌های ساخته رسانه‌ها و دولت‌ها درست متوجه نشده‌اند، برساند نه التقاط و زدودن از بخشی از دین و افزودن بخشی دیگر از غیر، بر آن. همین طراوت و تازگی و از دل برآمدن باعث تبدیل‌شدن این کاروان به موجی خبری در رسانه‌های خارجی و زمان اجلاس شد، دل‌هایی را جذب اسلام و شیعه و جمهوری اسلامی کرد و برای اولین بار بعد از سال‌ها نشان داد که ورای تبلیغات رسانه‌ها و دیپلماسی خسته دیوان‌سالاری مردم ایران حرف‌هایی برای گفتن با دنیا دارند. حرف‌هایی که حتی باعث شد در میانهٔ اجلاس، بمب خبری حضور هیئت ایرانی گروه‌هایی از مبارزان ضد امپرایالیستی آمریکای لاتین را فراتر از مرزهای رسمی به سمت هیئت ایرانی متمایل کند.
۹- این هیئت که حامل محصولات فرهنگی در مورد دیدگاه اسلام در مورد محیط‌زیست و در رأس آن نسخه لاتین کتاب اسلام و محیط‌زیست آقای جوادی آملی بود و به رونمایی از آن در اجلاس پرداخت، محصولاتی نیز در مورد غزه و فلسطین و جنایات اسراییل با خود همراه داشت و ترکیب آن به‌صورتی چیده شد، که خود قابلیت انتقال پیام‌های متعددی داشت و حتی از دقایق اول کنفرانس فضای اصلی کنفرانس را با هجوم رسانه‌های خبری و ده‌ها مصاحبه و کنفرانس خبری تغییر داد. دانشجوی سابق و روحانی امروز و عضو اولین شورای مرکزی جنبش و طلبه نخبه دوره خارج حوزه علمیه قم که آشنا به اسپانیولی و انگلیسی و عربی بود، مسئول کمیته حقوقی و قضایی واحد بررسی‌ها و عضو سابق شورای مرکزی و عضو هیئت نظارت جنبش و فعال رسانه‌ای که آشنا به زبان فرانسه، انگلیسی و عربی بود، و یکی از خواهران عضو شورای مرکزی و مسئول واحد پروژه‌های استراتژیک و مسئول سابق واحد امور زنان و خانواده جنبش که آشنا به زبان عربی و انگلیسی به‌عنوان نماد حضور فعال زن انقلاب اسلامی در عرصه‌های اجتماعی با حفظ چادر خویش در این اجلاس حضور یافت و همین حضور پیش‌فرض‌هایی را که رسانه‌ها بر ضد نقش زن در انقلاب و جمهوری اسلامی بسته‌اند، در عمل و با حضور فعال شکست.
۱۰- این هیئت با هزینه‌هایی که بخشی از آن‌ها شخصی شرکت‌کنندگان و استقراض دست‌اندرکاران آن در جنبش بود نه به مثال بعض اردوها و همایش‌هایی که وجهه بیلان‌کاری و سیاحتی بودن آن بر اثرگذاری و صدور این تفکر می‌چربد در این اجلاس حاضر شد تا پیام توحید و عدالت انقلاب اسلامی را بر فراز حصارهای تنگ تحجر و التقاط به تشکل‌های مردم‌نهاد و روشن‌فکران نام‌آشنای بین‌المللی حاضر در اجلاس برساند و زمینه‌ساز حضور گسترده مردم، جنبش دانشجویی، سازمان‌های مردم‌نهاد و خصوصی در عرصه صدور تفکر انقلاب اسلامی باشد. اکنون‌که انقلاب‌های منطقه نشان داد، اقدامات انقلابی مردم ایران و حرکت‌های این‌چنینی می‌تواند ولو بافاصلهٔ زمانی اثر خود را در قلب‌ها و مغزهای مردم بگذارد و مخاطبین اصلی انقلاب یعنی مردم را به‌صورت جدی وارد عمل کند، باید این تجربه را به‌صورت جدی به کار گرفت و نگذاشت فرصت‌های آتی چون فرصت‌های پیشین از دست برود.
بازتاب: قیام لله » محیط‌زیست مدیریت می‌خواهد نه مدیریت بحران!