یکی از ویژگی‌های مثبت دیگر کتاب بررسی چند شخصیت نقش آفرین در تحمیل صلح به امام است و عملکرد آن‌ها مستند به مواضع خودشان، سخنان امام ور هبر انقلاب، خاطرات هاشمی و تحلیل سایر مسئولین و تحلیل‌گران مورد واکاوی قرار گرفته است. هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی، محسن رضایی، میرحسین موسوی، بهزاد نبوی مهم‌ترین این چهره‌هاست.
بسم الله الرحمن الرحیم
کتاب راز قطعنامه کامران غضنفری اثر جنجالی است که انتشارات کیهان آن را راهی بازار نشر کرده است. این اثر به وقایع نگاری مسائل مربوط به ختم جنگ با استناد به صحبت‌های علنی مسئولین نظام و اخبار رسانه‌ای مربوط در روزنامه‌های زمان جنگ و پس از آن همت گماشته است.
استناد کتاب به صحبت‌های مسئولین و به ویژه خاطرات هاشمی رفسنجانی به عنوان فرمانده جنگ، و واکاوی جملات و موضع‌گیری‌های آن‌ها به صورتی نسبتاً جامع جزو ویژگی‌های مهم اثر است. در کنار آن استفاده از اطلاعات آشکار درون رسانه‌های گروهی که اطلاعات منتشر شده و قابل تأیید برای عموم را در بردارد یکی از محسنات جدی کتاب است. امری که ضعف عدم انتشار اسناد جنگ و حفظ جایگاه بعضی چهره‌ها در دهه‌های آتی جمهوری اسلامی که موجب سرپوش نگاه داشتن بر این واقعه شده است را تا حد زیادی جبران می‌کند.
نگارنده علاوه بر آن با واکاوی دقیق، به تحلیل این سخنان و موضع‌گیری‌ها پرداخته و به صورت ویژه در مورد خاطرات هاشمی رفسنجانی به دقت و با یک مطالعه طولی گسترده، بحث‌های مرتبط، تناقضات، پنهان‌کاری‌ها، پاک کردن صورت مسئله و ابهام‌های عمدی و سخنان خلاف واقع را جستجو کرده است.
در سوی دیگر با توجه به ارجاع کتاب به سخنان امام و رهبر انقلاب به نوعی تاریخ‌نگاری و شان نزول صدور این سخنان به ویژه در مورد امام مرتبط با این موضوع تبینن گردیده است. به صورت نمونه موضع گیری امام در مورد تحلیل‌های غلط از جنگ در منشور روحانیت که در نهایت تا کنون در قبال نهضت آزادی یا منتظری مورد برداشت قرار میگرفت در این سوی با مواضع ساقیان جام زهر مورد بررسی قرار گرفته است.
یکی از ویژگی‌های مثبت دیگر کتاب بررسی چند شخصیت نقش آفرین در تحمیل صلح به امام است و عملکرد آن‌ها مستند به مواضع خودشان، سخنان امام ور هبر انقلاب، خاطرات هاشمی و تحلیل سایر مسئولین و تحلیل‌گران مورد واکاوی قرار گرفته است. هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی، محسن رضایی، میرحسین موسوی، بهزاد نبوی مهم‌ترین این چهره‌هاست.
ترسیم تقابل نگاه امام و مسئولان سیاسی و نظامی جنگ به صورت مستند و تاریخی در همین چارچوب صورت گرفته است.
تبیین نگاه و نقش واقعی رهبر انقلاب در سال‌های جنگ در برابر نقش جریان تسلیم و ساقیان جام زهر به امام ویژگی مهم دیگر این کتاب است. امری که برساخته‌های رسانه‌ای و چهره‌های چپ و راست از انتساب رهبری به یک جناح سیاسی یا همراهی با رفسنجانی در این قضایا را به صورت ملموسی می‌شکند و حتی در مورد قضایایی مثل اختلاف رهبری و میرحسین و علت حمایت رضایی از میرحسین در برابر رهبر انقلاب و تحمیل وی به امام و رهبر انقلاب را به صورت بدیعی مورد تحلیل قرار می‌دهد. گرچه این بخش میتوانست فربه‌تر باشد و شایعات و تاریخنگاری‌های مبتنی بر همراهی رهبر انقلاب با رییس وقت مجلس (هاشمی رفسنجانی) را مورد نقد و ارزیابی واقعی‌تر قرار دهد.
نگارنده بیش از همه توانسته است پازل خوبی از دلایل منتج به پایان جنگ آن هم از زبان عاملان آن ترسیم کند.
گرچه این کتاب دیر منتشر شد، اما در شرایطی که جریان تحمیل‌گری برای سازش با نظام سلطه بار دیگر قدرت گرفته است، این کتاب زنگ خطر خوبی را برای علاقه مندان انقلاب و مردم ایران فراهم می کند.
کتاب البته جای تکمیل و تدقیق دارد. محور اصلی کتاب نمایش نقش مسئولان سیاسی و نظامی جنگ در پذیرش قطعنامه است، از بررسی سایر عوامل گذشته است. مثلاً خلاف واقع بودن ادعاهای فرمانده جنگ هاشمی رفسنجانی و مسئول تبلیغات جنگ نرفته جنگ! سید محمدخاتمی در مورد عدم همراهی مردم تبیین شده است. اما از واقعیت میزان مشارکت در جنگ و عدم استقبال از جبهه گذر کرده است. امری که به صورت تلویحی در کتاب با تببین آمادگی مردم و مرصاد مورد توجه است. گزارش‌های رزمندگان و فرماندهان مخلص و غیرسیاسی حنگ در مورد عدم احساس ضرورت جوانان متدین و انقلابی برای حضور در جنگ به خاطر فضای ایجاد شده به وسیله مسئولان جنگ کمتر پرداخته است. البته می‌توان به نویسنده حق داد چون اساساً موضوع کتاب نگاه از منظر فرماندهان جنگ با تأکید بر سیاسیون بوده، اما خب این سوال بالاخره حل نشده باقی می‌ماند.
کتاب با وجود تجلیلها و پازل چینی خوب، شاید بر خلاف خواست نویسنده پس زمینه امنیتی، تهدیدمحور و موردی یافته است. یعنی شما در نهایت با شناسایی نفوذ و تلاش چند چهره مشخص در رأس نظام برای به شکست کشاندن جنگ و صلح تحمیلی مواجه می‌شوید، بیش از آن که به عوامل و شرایط تکرار پذیر آن، مبنای نگاه این افراد، نحوه عمل جریان انقلابی در مقابل آن و ضعف های این جریان که مثلاً میتوانست با رصد وضعیت اقتصادی، احساس مسئولیت به نحوه اداره جنگ پس از فتح خرمشهر، حضور در جبهه، نقد مسئولین، موضع‌گیری در مواردی مثل انتخاب دوباره موسوی به نخست وزیری، عدم تخصیص امکانات به جنگ، مواضع گیری خلاف امام از جانب فرماندهان جنگ و…. موضع فعال داشته است، اما با اعتماد به مسئولان از این اقدام سرباز زده است. می شود ضمن بررسی عملکرد افراد و جریان نفوذی و کاسبان تسلیم، از نگاه به قطعنامه مسئله‌ای قابل استفاده بدل کند. نمونه این مدل تحلیل در تاریخ اسلام به صورتی است که مثلا در کتاب تبار انحراف و مهار انحراف شیخ مهدی طائب یا در کتاب تاریخ اسلام با رویکرد دشمن شناسی شیخ علی اکبر مهدی پور یا ملک مهدوی دکتر همایون کل وقایع تاریخ اسلام به نفوذ چند عنصر تقلیل یافته و در برابر مدل تحلیل رهبری که عوام و خواص و عبرت‌های عاشوراست و با بررسی عوامل مختلف، بیش از نفوذ یا ساختاری کردن مسئله با نقش عوامل که برای امروز موثر است مواجه می‌شویم. گرچه کلان کار کتاب همین اثر را دارد، اما مدل تحلیلی میتوانست به همین گونه تنظیم شود.
کتاب به علت شدت تکان دهنده بودن پازل آن به ویژه با استناد به خاطرات خود فرمانده جنگ که هر خواننده عادی و بدون اطلاعاتی را نیز به نتیجه گیری تا حدزیادی قابل دفاع در مورد جریان تحمیل تسلیم می رساند، از موضع‌گیری و نتیجه گیری های خود نویسنده نیز خالی نیست. میشود لحن کتاب در ویرایش‌های آتی به گونه‌ای اصلاح شود که این نتیجه‌گیری‌ها به خود مخاطب واگذار شود یا به بعضی از مواضع دیگر انتساب یابد که جذابیت کتاب را دو چندان می‌کند. در حقیقت لازم نیست نتیجه اخلاقی بگیریم خود مخاطببا چینش مطالب می‌تواند به همان نتیجه برسد.
کتاب در موارد متعددی که البته عمده هم نیست تکرار دارد مثلاً بعضی رجوع ها در کتاب دو یا سه بار تکرار شده است در صورتی که میتوانست صرفاً به مبنع قبلی که ۴۰-۵۰ صفه پیش بود، با ذکر صفحه ارجاع بیابد.
در نهایت کتاب راز قطعنامه کتابی خواندنی، جذاب، بی بدیل و کمنظیر است که خواندن آن برای بسیاری از مردم، حوانان، دانشجویان، فعالان انقلابی، رسانه‌ای، سیاسی و فرهنگی، به علت درس بزرگی که از پیام قطعنامه به همراه دارد، واجب است.